4: Apramādavarga
apramādo hy amtapadaṁ pramādo mtyunaḥ padam |
apramattā na mriyante ye pramattāḥ sadā mtāḥ || 4.1 [84]
etāṁ viśeṣatāṁ jñātvā hy apramādasya paṇḍitaḥ |
apramādaṁ pramudyeta nityam āryaḥ svagocaram || 4.2 [85]
apramattāḥ sātatikā nityaṁ dḍhaparākramāḥ |
spśanti dhīrā nirvāṇaṁ yogakṣemam anuttaram || 4.3 [86]
pramādam apramādena yadā nudati paṇḍitaḥ |
prajñāprāsādam āruhya tv aśokaḥ śokinīṁ prajām |
parvatasthaiva bhūmisthāṁ dhīro bālān avekṣate || 4.4 [87]
utthānenāpramādena saṁyamena damena ca |
dvīpaṁ karoti medhāvī tam ogho nābhimardati || 4.5 [88]
utthānavataḥ smtātmanaḥ
śubhacittasya niśāmyacāriṇaḥ |
saṁyatasya hi dharmajīvino
hy apramattasya yaśo 'bhivardhate || 4.6 [89]
adhicetasi mā pramadyata
pratataṁ maunapadeṣu śikṣata |
śokā na bhavanti tāyino
hy upaśāntasya sadā smtātmanaḥ || 4.7 [90]
hīnāṁ dharmāṁ na seveta pramādena na saṁvaset |
mithyādṣṭiṁ na roceta na bhavel lokavardhanaḥ || 4.8 [91]
samyagdṣṭir adhīmātrā laukikī yasya vidyate |
api jātisahasrāṇi nāsau gacchati durgatim || 4.9 [92]
pramādam anuvartante bālā durmedhaso janāḥ |
apramādaṁ tu medhāvī dhanaṁ śreṣṭhīva rakṣati || 4.10 [93]
pramādam anuvartante bālā durmedhaso janāḥ |
apramattaḥ sadā dhyāyī prāpnute hy āsravakṣayam || 4.11 [94]
pramādaṁ nānuyujyeta na kāmaratisaṁstavam |
apramattaḥ sadā dhyāyī prāpnute hy acalaṁ sukham || 4.12 [95]
nāyaṁ pramādakālaḥ syād aprāpte hy āsravakṣaye |
māraḥ pramattam anveti siṁhaṁ vā mgramātkā || 4.13 [96]
sthānāni catvāri naraḥ pramatta
āpadyate yaḥ paradārasevī |
apuṇyalābhaṁ hy anikāmaśayyāṁ
nindāṁ ttīyaṁ narakaṁ caturtham || 4.14 [97]
apuṇyalābhaṁ ca gatiṁ ca pāpikāṁ
bhītasya bhītābhir athālpikāṁ ratim |
nindāṁ ca paśyaṁ npateś ca daṇḍaṁ
parasya dārāṇi vivarjayeta || 4.15 [98.i]
apuṇyalābhaś ca gatiś ca pāpikā
bhītasya bhītābhir athālpikā ratiḥ |
rājā ca daṇḍaṁ gurukaṁ dadāti
kāyasya bhedād narakeṣu pacyate || 4.15 [98.ii]
pratiyatyeva tat kuryād yaj jāned dhitam ātmanaḥ |
na śākaṭikacintābhir mandaṁ dhīraḥ parākramet || 4.16 [99]
yathā śākaṭiko mārgaṁ samaṁ hitvā mahāpatham |
viṣamaṁ mārgam āgamya cchinnākṣaḥ śocate bhśam || 4.17 [100]
evaṁ dharmād apakramya hy adharmam anuvartya ca |
bālo mtyuvaśaṁ prāptac chinnākṣa iva śocate || 4.18 [101]
yat ktyaṁ tad apaviddham aktyaṁ kriyate punaḥ |
uddhatānāṁ pramattānāṁ teṣāṁ vardhanti āsravāḥ |
āsravās teṣu vardhante ārāt te hy āsravakṣayāt || 4.19 [102]
yeṣāṁ tu susamārabdhā nityaṁ kāyagatā smtiḥ |
aktyaṁ te na kurvanti ktye sātatyakāriṇaḥ |
smtānāṁ saṁprajānānām astaṁ gacchanti āsravāḥ || 4.20 [103]
na tāvatā dharmadharo yāvatā bahu bhāṣate |
yas tv ihālpam api śrutvā dharmaṁ kāyena vai spśet |
sa vai dharmadharo bhavati yo dharme na pramādyate || 4.21 [104]
subahv apīha sahitaṁ bhāṣamāṇo
na tatkaro bhavati naraḥ pramattaḥ |
gopaiva gāḥ saṁgaṇayaṁ pareṣāṁ
na bhāgavāṁ cchrāmaṇyārthasya bhavati || 4.22 [105]
alpam api cet sahitaṁ bhāṣamāṇo
dharmasya bhavati hy anudharmacārī |
rāgaṁ ca doṣaṁ ca tathaiva mohaṁ
prahāya bhāgī śrāmaṇyārthasya bhavati || 4.23 [106]
apramādaṁ praśaṁsanti pramādo garhitaḥ sadā |
apramādena maghavāṁ devānāṁ śreṣṭhatāṁ gataḥ || 4.24 [107]
apramādaṁ praśaṁsanti sadā ktyeṣu paṇḍitāḥ |
apramatto hy ubhāv arthāv atighṇāti paṇḍitaḥ || 4.25 [108]
dṣṭadhārmika eko 'rthas tathānyaḥ sāmparāyikaḥ |
arthābhisamayād dhīraḥ paṇḍito hi nirucyate || 4.26 [109]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
durgād uddharate tmānaṁ paṅkasannaiva kuñjaraḥ || 4.27 [110]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
dhunāti pāpakāṁ dharmāṁ patrāṇīva hi mārutaḥ || 4.28 [111]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
saṁyojanam aṇusthūlaṁ dahann agnir iva gacchati || 4.29 [112]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
spśati hy anupūrveṇa sarvasaṁyojanakṣayam || 4.30 [113]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
pratividhyate padaṁ śāntaṁ saṁskāropaśamaṁ sukham || 4.31 [114]
apramādarato bhikṣuḥ pramāde bhayadarśakaḥ |
abhavyaḥ parihāṇāya nirvāṇasyaiva so 'ntike || 4.32 [115]
uttiṣṭata vyāyamata dḍhaṁ śikṣata śāntaye |
asmtiś ca pramādaś caivānutthānam asaṁyamaḥ || 4.33 [116]
nidrā tandrīr anāyoga ete śikṣāntarāyikāḥ |
tad aṅgaṁ pratibudhyadhvaṁ smtir māntaradhīyata || 4.34 [117]
uttiṣṭhen na pramādyeta dharmaṁ sucaritaṁ caret |
dharmacārī sukhaṁ śete hy asmiṁ loke paratra ca || 4.35 [118]
apramādaratā bhavata suśīlā bhavata bhikṣavaḥ |
susamāhitasaṁkalpāḥ svacittam anurakṣata || 4.36 [119]
ārabhadhvaṁ niṣkramadhvaṁ yujyadhvaṁ buddhaśāsane |
dhunidhvaṁ mtyunaḥ sainyaṁ naḍāgāram iva kuñjaraḥ || 4.37 [120]
yo hy asmiṁ dharmavinaye tv apramatto bhaviṣyati |
prahāya jātisaṁsāraṁ duḥkhasyāntaṁ sa yāsyati || 4.38 [121]
|| apramādavargaḥ 4 || ||